EGAGROPILAK

Kaixo lagunak!!!!!
Egagropilei buruz ikasi duguna kontatuko dizuegu. Pagoetan egon ginen eta hortaz hitz egin ziguten.
Egagropilak botaka moduko gauza bat da, baina, ez da guk botatzen duguna. Egagropilak hegazti harrapariek ahotik botatzen dute, sagu bat jaten dutenean adibidez ez diote ez hezurrik ez ilerik kentzen. Urdaiara heldu baina lehenago organo bat dago eta horrek hezurrak, ileak...kentzen ditu.
Kutxa baten barruan egagropilak gordetak zituzten eta kartoi batean pegatuak egagropiletan aurkitutako hezurrak sailkatuak zituzten. Adibidez sagutxo baten buruhezurra, femurrak...
Egagropilak aztertu ondoren bazekiten zer animalia txiki mota bizi diren parke natural honetan.
Baietz bitxia!!
Igor Resende eta Olatz Etxezarreta

BASO MOTAK

Hiru baso mota daude: Koniferoak, hosto zabalak eta baso batean bi motak badaude baso mistoa deitzen da.
Pinuak, izeiak, alertzeak, altzifreak koniferoak dira. Koniferoak deitzen dira eta gelan beste izen honekin ikasi ditugu: gimnospermak .
Duela 150 milioi urte agertu ziren.
Hauek dira hosto zabal batzuk: Erramua, ezkia, ginko biloba, hurritza, hagina, adelfa.... Pagoetan gehien ikusi genuen hosto zabala pagoa zen.Pagoetan zuhaitz koniferoak eta hosto zabalak zeuden.
Koniferoak eta hosto zabaleko zuhaitzak elkarrekin daudenean baso mistoa dugu. Pagoetan Europako ederrenetariko bat aurkitzen da eta bertan solas egiteko eseri ginen.
Zer argazkian ateratzen da baso miresgarri hau?
Baso mota hauek mundu guztian daude.
Asier Manterola eta Maddi Tofiño

ELIKA KATEA

Elika katea izaki bizidunak bizitzeko jaten dugunarekin osatzen den katea da, landareak kenduta beti beste izaki bizidunak jaten ditugu. Kate honetan lau talde daude:
Landereak: Hauek bere elikagaiak sortzen dituzte horrexegatik oso inportanteak dira. Fotosintesia egiten.
Belar jaleek landareak jaten dituzte.
Haragijalek belarjalek eta haragijaleak jaten dituzte
Deskonpotzaileak hilak dauden bizidunetaz elikatzen dira. Oso inportanteak dira bizidun guztiak, talderen bat faltatzen bada ez dago elika katerik.

Belarjaleak bakarrik landareak eta belarra jaten dute,
deskonposatzileak ere oso inportanteak dira beste izaki bizidunen hondakinekin elikatzen direlako eta gatz mineralak botatzen dute landareek fotosintesia egiteko. Landareek fotosintesia egiten dutenean sustraietatik ura eta gatz mineralak hartzen dituzte eta hodi zurkara eta haiei haragijaleak jaten zituzten, deskonposatzileak ere oso inportanteak dira beste izaki bizidunen hondakinekin janaria sortzen dute. Landareak ere inportantak dira fotosintesia egiten dute eta sustraitatik ura eta gatz mineralak hartzen dituzte eta hodi zurkaratik joaten dira hostoetaraino eta han eguzkiaren energia hartzen dute eta karbono dioxidoa ere eta hor sortzen dute beraien elikagaia eta gainera airera Oxigenoa botatzen dute. Hau da elika katea.
GAIZKA CARRERA ETA EIDER

KAREHARRIA

Urriaren 24 ean Pagoetara joan ginen eta eskolara bueltatzean kareharrizko informazio pixka bat hemen jartzea eskatu ziguten eta hauxe da egin duguna:
Kareharriari ura asko jotzen badu azkenik higatu egiten du, eta kobazulo desformatu bat egiten da, Pagoetan ikusi genuen bezela.
Kareharriaren margoa egin daiteke, karobia izeneko toki batean kareharria txikitu egiten zuten gero margoa lortzen zuten.
Orain dela urte asko adibidez Pagoetan baserritarrek margo hori erabiltzen zuten etxeak margotzeko. Margo hori intsektizida naturala da, eta erabiltzen zuten bitxito asko sartzen zirelako etxeetan eta horrela hiltzen ziren.
Magnesio asko dituenean dolomita deitzen zaio. Euskal Herriko mendi gehienak kareharriz osatuak daude.

IÑIGO ARZAK ETA IRATI GARMENDIA

NOLA PERRATU ANIMALIAK

Kaixo guk animaliak nola ferratzen ziren esango dizuegu. Pagoetan ikusi genuelako.
Aspaldian animaliak palanka batean jarri eta ferrak jartzen zizkieten, ferrak animalien zapata moduko zerbait da, burdinazkoak dira guztiak. Zaldiei, behiei idiei...jartzen zaizkie.
Ferrak hiltzeekin jartzen dira eta animaliei ez die minik egiten, baina ala ere aztoratu eta beldurtu egiten dira baina lasai baldin badaude askoz errazagoa da ferrak jartzea.
Zaldiei lau ferrak jartzen zaie eta behiei zortzi jartzen zaizkie hanka bakoitzean bi azkazal dituztelako. Zaldiei, behiei jartzen zaie ferrak azkazalak gastatzen dira eta mina asko ematen dielako horregatik beharrezkoa da ferrak eramatea.
IMANOL eta AIA

Pagomotza

Pagoetara joan ginenean Pagomotz bat ikusi genuen:
Pagomotza zuhaitz bat da, zuhaitza izena adierazten duen bezala Pagoa da.

Pagomotza deitu arren ez da motza ez txikia, lodia eta oso altua baizik.

Pagomotzak basoetan edo parke naturaletan aurkitu ditzakezu. Joanden mende arte moztu egiten zuten ikatza egiteko eta arbolaren egurra lortzeko ere. Lehenbiziko kasuan adar berriak 2-6 urtetik mozten ziren. Helburua egurra zenean, berriz, 8-15 urtetik mugarratzen ziren.
Lehengo garaietan bizi ziren gizakiek bakarrik adarrak moztea erabaki zuten, orain ez dira mozten, ikusi dutelako mozten jarraitzen bazuten ez zirela Pago gehiago geldituko mundu osoan.

Pagoak ez direnez mozten, orain lehen mozten zirenak goialdean beste enbor estu batzuk atera zaizke, orain ez direlako mozten ikatza sua egiteko ez dugulako behar kalefakzioa dugulako.

NAROA ETA AITOR

OREINA

Oreinak basoetan bizi dira baina parke naturaletan ere eta Pagoetan ikusteko aukera dago. Guk beraien adarrk ikusi genituen baina Diego oreinak ikustera joan zen.
Belarjalea da, hau jaten dute:
-Fruituak
-Hostoak
-Belarra
Animali hau ugaztuna da. Burua txikia dute eta bere muturra oso luzea eta zorrotza da bi adarrak asko pisatzen dute eta horregatik lepo sendoa dute.Bere gorputza handia eta ile marroiz inguratuta dago. Hankak oso finak eta indartzuak dituzte.100-200 kg pisatzen dute.
Arrak adarrak dituzte buruan eta adar 1 badauka urte 1 duela esan nahi du. Arreei, urtero, adarrak erortzen zaizkie eta udazkenean berriro ateratzen zaizkie urte bakoitzean eta aurreko urtean baino punta bat gehiago dute.
Arrek beraien artean borroka egiten dute, irabazlea urte oso bat eme guztiekin gelditzen delako eta galdu duena basotik joaten da. Arrak 10-15 urte bizi dira borrokatzen dutelako eta emeak 20 urte inguru.
Orein mota asko daude adibidez:
-Cervidae
- Artiodactyla
-Cervus elaphus
Orein emeak 2 edo 3 ume dituzte urte bakoitzean eta ugalketa 160 egunekoa eta 10 hilabetekoa izaten da.
IBAI DIAZ eta ANA RETUERTO

PAGOETA - ZER ZUHAITZA DA?

Gaur Pagoetan zuhaitz hau ikusi dugu baina Euskadiko edozein lekutan ikus daiteke zuhaitz mitologiko hau. Kondaira dioenez, lehengo baskoiek zuhaitz honek duen pozoia (hazia biltzen duen geruzak izan ezik, gainontzeko guztiak pozoitsua da) erabili zuten erromatarren eskuetan erori aurretik. Etsairen batek harrapatzen zituenean, hitz egin baino lehen beste mundura joatea nahiago zuten. Guda Zibilaren garaian ere, erabili omen zen etsaien zaldiei emateko. Horrez gain, adarrarekin arku bikainak egiten daitezke.

Druiden zuhaitz sakratuetako bat zen eta beste hamabirekin batera zeltarren egutegia osatzen zuen. Hildakoen jaian, kokatzen zen zuhaitz honi eskainitako hilabetea, horregatik, heriotzaren ostean arimak beste mundurantz egin beharreko bidearekin erlazionatu izan da. Gaur egun oraindik, Irlandako eta Britainiako hainbat eskualdetako hilerrietan mota honetako zuhaitza aurki daiteke eta hauen sustraiak bertan lurperaturik dauden hildakoen ahoak ukitzen dituztela uste da.

Hain berezia den zuhaitz hau Gipuzkoako armarrian aurkitzen da. Ba al dakizue zenbat ageri diren?

Pagoetan non ikusi dugu? Gure inguruan, Irunen, non aurkitu daiteke?

Zer izan da gaurko irteeran gehien gustatu zaizuna?

span>

FOTOSINTESIA

Bizitzaren oinarria. Elika katearen lehenengo zatia.

Gelan fotosintesia landu dugu orain pintxo eder bat duzue jarraian.

Helbide honetan prozesu miragarri honetaz hitz egiten da. Arreta handiz ikusi eta entzun, gero komentatu. Landarerik gabe ez dago bizitzarik.

Pelikula txiki hau naturista zoragarri batek egin du, David Attenborough hain zuzen ere. Orain dela bi urte Principe de Asturias saria eman zioten bizitza osoan naturarekiko adierazi duen maitasunagatik. Guk duguna bezalakoa ezta? Disfrutatu.

Zer izan da zuretzat harrigarriena?

BERREKETAK: MARO - MIKRO

Goizean ikusi dugun kuadernotxoa hemen duzue.
Azalpen on ona eman etxean.
Bihar arte

BIZIDUNAK

Gelan ikusi duguna kuadernotxo honetan azaltzen da.
Lan asko egin eta ondo pasa