URTE BERRI ON!!

ZER ARI ZAIT GERTATZEN?

Zer ari zait gertatzen? bost bideo txikiak dira.
Gelan lehenengoak ikusi ditugu eta gure artean hitz egiteko aukera izan dugu.
Orain lehenengo bideoa jarraian duzue eta besteen helbideak ere etxean gurasoekin komentatzeko.
Politak, baietz!!


Bigarren bideoaren helbidea:
http://www.youtube.com/watch?v=G55XXvQ2IoQ&feature=related

Hirugarren bidearen helbidea:
http://www.youtube.com/watch?v=5-lTHRyff70&feature=related

Laugarren bidearen helbidea:
http://www.youtube.com/watch?v=oenZC_188-0&feature=related

Bostgarren bidearen helbidea:
http://www.youtube.com/watch?v=Wt2xCYVVK4E&feature=related

HOSTO BILDUMA

Irungo zuhaitz batzuk aztertu ditugu. Ezaugarri bitxiak dituzte: Batzuek mendia bizitzeko maite dute, beste batzuk oso urrutitik etorri dira gure parkeak alaitzeko.
Batzuk pozoitsuak dira, beste batzuk fruitu goxoak ematen dituzte. Gizakiak arbolak aspalditik erabili egin ditu.

Egunero fotosintesia egiten dute eta bizitzarako beharrezkoa den oxigenoa airera botatzen dute.

Ezagutu ondoren gehiago estimatzen eta zaintzen ditugu.

Lan bikaina. Zorionak!!

Calameo hitzaren gainean Klik egiten bazudu kuadernoa handia ikusteko aukera izango duzu.

Gustatzen zaizu?

Hosto bilduma 2011 - 12

Publish at Calaméo or browse others.

ZIENTZIA ASTEA DONOSTIAN

Nahi dituzu izarrak ezagutu? Badakizu zelan egiten den DNA testa? Badakizu zertarako demontre balio duen eskolan ikasi behar duguna? Badakizu xaboiak zelan disolbatzen duen zikinkeria? Badakizu zer egiten duten arkeologoek jakiteko zein garaikoa den aurkikuntza?

Gera zaitez gatibu zientziaren eta teknologiaren matazan: ukitu, galdetu, usaindu, begiratu, dastatu... eta ikasi korapiloak askatzen. ZIENTZIASTEA-Zientziaren, Teknologiaren eta Berrikuntzaren Asteak, Euskal Herriko Unibertsitateak antolatuak, kalera aterako ditu zientzialari eta ikertzaileak, batak soinean eta euren traste eta tresna guztiak aldean.

Galdetu, egin saiakerak eta harritu zaitez .

Data: 12/ 11/2011 Ordua: 18:00 Helbidea: Artzain Ona plazako Karpa Hiriak: San Sebastián / Donostia

Esperimentu ikusgarriak egingo ditu Josu Maeztu irakasleak, eta horretarako eguneroko tresnak, pedagogia eta umore ona erabiliko ditu. Oro har adin guztietako umeentzako ikuskizuna da, eta ikusle txikiei parte hartzeko eskatuko zaie, batzuetan esperimentuetako laguntzaile gisa eta beste batzuetan protagonista modura.

Izena emateko klik egin helbide honeta eta tokia eskatu:

http://www.zientzia-astea.org/form_D_t_espectaculo_eus.php

Flipatu egingo duzu.

ELUR ZULOA

Kaixo lagunak: Elurzuloetaz hitz egingo dizuegu Pagoetan bat ikusi genuelako. Zulo bat da, oso handia, argazkian ikusten den bezala. Bertan,neguan,elurra gordetzen zen hozkailuak ez zeudelako.Lehengo elurra botatzen zuten eta ondoren hostoak jartzen zituzten eta horrela elurzuloa bete arte eta izotza egiten zen.
Elurzuloaren gainean teilatu bat jartzen zuten eta ondoren herria eramaten zuten, astoekin… eta batzuk trineoekin.Uda iristean,elikagaiak freskatzen ziren,hozkailuak ez zeudenean. Leku altuetan egoten ziren. Gipuzkoan,toki askotan egon ziren elurzuloak: Andoain (Onddo),Azpeitia (2 Xoxoten),Zegama (Aratz),Deba (2),Elduaien (Galoegi),Gabiria,Irun(Arburu,Elurretxe,Pikabea,Sarjiñola,Urdiñegi),Oñate (Artzanburu),Oiartzun(Aiako harriak),Errezil,Errenteria(Aldura,Pertxele), Urnieta(Altzibar,Mantal,Tximista)eta Bergara. LEIRE,ASIER

GORA MATEMATIKALARIAK

Kaixo lagunak:
Zenbaki baten zatitzaileak, zenbaki baten anizkoitzak, zenbaki lehenak...
Zenbakiekin jolasteko Clic ariketa batzuk hemen dituzu.
Aurrera!!
Zer moduz moldatu zara?

zonaClic - actividades - Fracciones, múltiplos y divisores

EGAGROPILAK

Kaixo lagunak!!!!!
Egagropilei buruz ikasi duguna kontatuko dizuegu. Pagoetan egon ginen eta hortaz hitz egin ziguten.
Egagropilak botaka moduko gauza bat da, baina, ez da guk botatzen duguna. Egagropilak hegazti harrapariek ahotik botatzen dute, sagu bat jaten dutenean adibidez ez diote ez hezurrik ez ilerik kentzen. Urdaiara heldu baina lehenago organo bat dago eta horrek hezurrak, ileak...kentzen ditu.
Kutxa baten barruan egagropilak gordetak zituzten eta kartoi batean pegatuak egagropiletan aurkitutako hezurrak sailkatuak zituzten. Adibidez sagutxo baten buruhezurra, femurrak...
Egagropilak aztertu ondoren bazekiten zer animalia txiki mota bizi diren parke natural honetan.
Baietz bitxia!!
Igor Resende eta Olatz Etxezarreta

BASO MOTAK

Hiru baso mota daude: Koniferoak, hosto zabalak eta baso batean bi motak badaude baso mistoa deitzen da.
Pinuak, izeiak, alertzeak, altzifreak koniferoak dira. Koniferoak deitzen dira eta gelan beste izen honekin ikasi ditugu: gimnospermak .
Duela 150 milioi urte agertu ziren.
Hauek dira hosto zabal batzuk: Erramua, ezkia, ginko biloba, hurritza, hagina, adelfa.... Pagoetan gehien ikusi genuen hosto zabala pagoa zen.Pagoetan zuhaitz koniferoak eta hosto zabalak zeuden.
Koniferoak eta hosto zabaleko zuhaitzak elkarrekin daudenean baso mistoa dugu. Pagoetan Europako ederrenetariko bat aurkitzen da eta bertan solas egiteko eseri ginen.
Zer argazkian ateratzen da baso miresgarri hau?
Baso mota hauek mundu guztian daude.
Asier Manterola eta Maddi Tofiño

ELIKA KATEA

Elika katea izaki bizidunak bizitzeko jaten dugunarekin osatzen den katea da, landareak kenduta beti beste izaki bizidunak jaten ditugu. Kate honetan lau talde daude:
Landereak: Hauek bere elikagaiak sortzen dituzte horrexegatik oso inportanteak dira. Fotosintesia egiten.
Belar jaleek landareak jaten dituzte.
Haragijalek belarjalek eta haragijaleak jaten dituzte
Deskonpotzaileak hilak dauden bizidunetaz elikatzen dira. Oso inportanteak dira bizidun guztiak, talderen bat faltatzen bada ez dago elika katerik.

Belarjaleak bakarrik landareak eta belarra jaten dute,
deskonposatzileak ere oso inportanteak dira beste izaki bizidunen hondakinekin elikatzen direlako eta gatz mineralak botatzen dute landareek fotosintesia egiteko. Landareek fotosintesia egiten dutenean sustraietatik ura eta gatz mineralak hartzen dituzte eta hodi zurkara eta haiei haragijaleak jaten zituzten, deskonposatzileak ere oso inportanteak dira beste izaki bizidunen hondakinekin janaria sortzen dute. Landareak ere inportantak dira fotosintesia egiten dute eta sustraitatik ura eta gatz mineralak hartzen dituzte eta hodi zurkaratik joaten dira hostoetaraino eta han eguzkiaren energia hartzen dute eta karbono dioxidoa ere eta hor sortzen dute beraien elikagaia eta gainera airera Oxigenoa botatzen dute. Hau da elika katea.
GAIZKA CARRERA ETA EIDER

KAREHARRIA

Urriaren 24 ean Pagoetara joan ginen eta eskolara bueltatzean kareharrizko informazio pixka bat hemen jartzea eskatu ziguten eta hauxe da egin duguna:
Kareharriari ura asko jotzen badu azkenik higatu egiten du, eta kobazulo desformatu bat egiten da, Pagoetan ikusi genuen bezela.
Kareharriaren margoa egin daiteke, karobia izeneko toki batean kareharria txikitu egiten zuten gero margoa lortzen zuten.
Orain dela urte asko adibidez Pagoetan baserritarrek margo hori erabiltzen zuten etxeak margotzeko. Margo hori intsektizida naturala da, eta erabiltzen zuten bitxito asko sartzen zirelako etxeetan eta horrela hiltzen ziren.
Magnesio asko dituenean dolomita deitzen zaio. Euskal Herriko mendi gehienak kareharriz osatuak daude.

IÑIGO ARZAK ETA IRATI GARMENDIA

NOLA PERRATU ANIMALIAK

Kaixo guk animaliak nola ferratzen ziren esango dizuegu. Pagoetan ikusi genuelako.
Aspaldian animaliak palanka batean jarri eta ferrak jartzen zizkieten, ferrak animalien zapata moduko zerbait da, burdinazkoak dira guztiak. Zaldiei, behiei idiei...jartzen zaizkie.
Ferrak hiltzeekin jartzen dira eta animaliei ez die minik egiten, baina ala ere aztoratu eta beldurtu egiten dira baina lasai baldin badaude askoz errazagoa da ferrak jartzea.
Zaldiei lau ferrak jartzen zaie eta behiei zortzi jartzen zaizkie hanka bakoitzean bi azkazal dituztelako. Zaldiei, behiei jartzen zaie ferrak azkazalak gastatzen dira eta mina asko ematen dielako horregatik beharrezkoa da ferrak eramatea.
IMANOL eta AIA

Pagomotza

Pagoetara joan ginenean Pagomotz bat ikusi genuen:
Pagomotza zuhaitz bat da, zuhaitza izena adierazten duen bezala Pagoa da.

Pagomotza deitu arren ez da motza ez txikia, lodia eta oso altua baizik.

Pagomotzak basoetan edo parke naturaletan aurkitu ditzakezu. Joanden mende arte moztu egiten zuten ikatza egiteko eta arbolaren egurra lortzeko ere. Lehenbiziko kasuan adar berriak 2-6 urtetik mozten ziren. Helburua egurra zenean, berriz, 8-15 urtetik mugarratzen ziren.
Lehengo garaietan bizi ziren gizakiek bakarrik adarrak moztea erabaki zuten, orain ez dira mozten, ikusi dutelako mozten jarraitzen bazuten ez zirela Pago gehiago geldituko mundu osoan.

Pagoak ez direnez mozten, orain lehen mozten zirenak goialdean beste enbor estu batzuk atera zaizke, orain ez direlako mozten ikatza sua egiteko ez dugulako behar kalefakzioa dugulako.

NAROA ETA AITOR

OREINA

Oreinak basoetan bizi dira baina parke naturaletan ere eta Pagoetan ikusteko aukera dago. Guk beraien adarrk ikusi genituen baina Diego oreinak ikustera joan zen.
Belarjalea da, hau jaten dute:
-Fruituak
-Hostoak
-Belarra
Animali hau ugaztuna da. Burua txikia dute eta bere muturra oso luzea eta zorrotza da bi adarrak asko pisatzen dute eta horregatik lepo sendoa dute.Bere gorputza handia eta ile marroiz inguratuta dago. Hankak oso finak eta indartzuak dituzte.100-200 kg pisatzen dute.
Arrak adarrak dituzte buruan eta adar 1 badauka urte 1 duela esan nahi du. Arreei, urtero, adarrak erortzen zaizkie eta udazkenean berriro ateratzen zaizkie urte bakoitzean eta aurreko urtean baino punta bat gehiago dute.
Arrek beraien artean borroka egiten dute, irabazlea urte oso bat eme guztiekin gelditzen delako eta galdu duena basotik joaten da. Arrak 10-15 urte bizi dira borrokatzen dutelako eta emeak 20 urte inguru.
Orein mota asko daude adibidez:
-Cervidae
- Artiodactyla
-Cervus elaphus
Orein emeak 2 edo 3 ume dituzte urte bakoitzean eta ugalketa 160 egunekoa eta 10 hilabetekoa izaten da.
IBAI DIAZ eta ANA RETUERTO

PAGOETA - ZER ZUHAITZA DA?

Gaur Pagoetan zuhaitz hau ikusi dugu baina Euskadiko edozein lekutan ikus daiteke zuhaitz mitologiko hau. Kondaira dioenez, lehengo baskoiek zuhaitz honek duen pozoia (hazia biltzen duen geruzak izan ezik, gainontzeko guztiak pozoitsua da) erabili zuten erromatarren eskuetan erori aurretik. Etsairen batek harrapatzen zituenean, hitz egin baino lehen beste mundura joatea nahiago zuten. Guda Zibilaren garaian ere, erabili omen zen etsaien zaldiei emateko. Horrez gain, adarrarekin arku bikainak egiten daitezke.

Druiden zuhaitz sakratuetako bat zen eta beste hamabirekin batera zeltarren egutegia osatzen zuen. Hildakoen jaian, kokatzen zen zuhaitz honi eskainitako hilabetea, horregatik, heriotzaren ostean arimak beste mundurantz egin beharreko bidearekin erlazionatu izan da. Gaur egun oraindik, Irlandako eta Britainiako hainbat eskualdetako hilerrietan mota honetako zuhaitza aurki daiteke eta hauen sustraiak bertan lurperaturik dauden hildakoen ahoak ukitzen dituztela uste da.

Hain berezia den zuhaitz hau Gipuzkoako armarrian aurkitzen da. Ba al dakizue zenbat ageri diren?

Pagoetan non ikusi dugu? Gure inguruan, Irunen, non aurkitu daiteke?

Zer izan da gaurko irteeran gehien gustatu zaizuna?

span>

FOTOSINTESIA

Bizitzaren oinarria. Elika katearen lehenengo zatia.

Gelan fotosintesia landu dugu orain pintxo eder bat duzue jarraian.

Helbide honetan prozesu miragarri honetaz hitz egiten da. Arreta handiz ikusi eta entzun, gero komentatu. Landarerik gabe ez dago bizitzarik.

Pelikula txiki hau naturista zoragarri batek egin du, David Attenborough hain zuzen ere. Orain dela bi urte Principe de Asturias saria eman zioten bizitza osoan naturarekiko adierazi duen maitasunagatik. Guk duguna bezalakoa ezta? Disfrutatu.

Zer izan da zuretzat harrigarriena?

BERREKETAK: MARO - MIKRO

Goizean ikusi dugun kuadernotxoa hemen duzue.
Azalpen on ona eman etxean.
Bihar arte

BIZIDUNAK

Gelan ikusi duguna kuadernotxo honetan azaltzen da.
Lan asko egin eta ondo pasa

TIPULAREN ZELULAK

kaixo lagunak:
Ingurunean tipularen zelulak ikusi ditugu.
Lehenengo tipulari azala kendu diogu, eta portara ipini dugu. Porta mikroskopioaren platinan jarri dugu. Mikroskopioatik objetibo txikienarekin begiratu dugu eta fokatu ondoren mintza eta zitoplasma ikusi ditugu. Beranduago beste objetibo handiagoarekin prestatu duguna ikusi dugu.
Gero zelula tintatzeko balio duen metileno urdina bota diogu tipularen azalari, urdina ikusten da eta orain zelularen nukleoak ikusten dira bolatxo urdin txikiak zitoplasmaren erdian.
Beste batzuk lugolekin horiz tintatua zelularen mintza ikusi dugu eta adreiluzko pareta ematen zuen, zelulosaz egina dago, eta gauza harrigarri bat, zelulosa honekin papera egiten da. Nukleoa laranjaz tintatu da.
Gehien gustatu zaiguna nukleoak ikustea izan da.
Argazki hauek gelan atera ditugu.
Asier, Joseba , Maialen, Irati eta Leire.

BERREKETAK

Txinako enperadorea oso eskertuta zegoen bere xake maisuarekin, eta sari modura nahi zuena eskatzen utzi zion:
-Maisu, eska ezazu nahi duzuna, eta nik berehala emango dizut.
-Ondo da; xake-taula arrozez bete dezazun nahi dut: lehenengo laukian arroz ale bat, bigarrenean bi, hirugarrenean lau, eta horrela, taula osoa bete arte.
-Benetan?!? Ez al duzu ezer gehiago nahi?
Zur eta lur geratu zen enperadorea, baina kalkuluak egin zituenean konturatu zen Txina osoan ez zela hainbeste arrozik egongo. Zenbat arroz zegoen ba?
Egin zuek proba! Aitonak dirua eskaintzen dizunean, esaiozu ondorengoa:
-Aitona, gaur xentimo bat ematea nahi dut, bihar bi, etzi lau, eta horrela hilabete bukaera arte.
Zein izango da azken eguneko paga?

GLOBULU ZURI BATEN BARRUAN

Harvard Unibertsitateak animazio hau sortu zuen odoleko zelula zuri baten bizitza erakusten duena.

Mikroskopio erraldoi baten bidez zelularen barruan sartzen gara eta bertan honen mintza, zitoplasma, nukleoa...ikusten dira.

Bideo honekin animazio sari bat irabazi zuten.
Gustatu zaizu?

http://www.cellsalive.com/howbig.htm

ZELULA BATEN BIZITZA

Kaixo langileak:

Gelan ikusi dugun bideo zatia Interneten aurkitu dut.

Zenbat gauza gertatzen dira gure zelulen barruan!!! Edertasun handia dago gauza txikietan ere!!
Osagairen bat ezagutzen al duzue? ADN katea? Zer iruditu zaizu? Disfrutatu!!

ONGI ETORRIAK!!

Egun hauetan ikasturte berriari hasiera eman diogu. Lehen hezkuntzako azken urtea izango da. Beraz arreta handia jarriko dugu proiektu honetan.

Joanden urtean bezala gelako bloga dugu. Ekarpenak, lanak, argazkiak, berriak eta zalantzak bertan plazaratuko ditugu.

Zure prataidetzarik gabe bloga honi zerbait faltako zaio. Beraz, AURRERA!!

Gelako atea zabalik dago. Sartu laguna!

Charo